De Hopi noemen dit teken 'Pahána'. Het kan beschouwd worden als een levensles, maar dan wel een hele grote.

Dit teken, of de variant ervan de cirkel met kruis, komt op vele plaatsen op aarde voor. In Europa is het te volgen vanaf het Mesolithicum op kiezels van Mas d'Azil. In het Neolithicum en Bronstijd duikt het o.a. op tussen de Scandinavische, Ierse en Schotse rotsgravures. Het kreeg een vervolg in de vorm van het Keltische kruis en in de Vroege Middeleeuwen is het ook veelvuldig aanwezig op munten, zoals de sceatta. Het grondplan van een aantal Viking Trelleborg-ringforten in Denemarken en Zweden, uit dezelfde tijd, is er op gebaseerd. En tenslotte in de 13e eeuw is het in ons land nog aanwezig op munten van o.a. Floris V. Het komt ook veelvuldig voor in de symboliek van de geveltekens op oude boerderijen op de zandgronden van ons land. We weten echter niet of de betekenis die de Hopi er aan geven universeel ook voor de rest opgaat of ging.

De Hopi is een klein Indianenvolk dat leeft in de staat Arizona vlakbij the Grand Canyon. Ze verbouwen voornamelijk maïs en pompoenen. De Hopi zien zichzelf als een onafhankelijke natie, omdat ze geen enkel verdrag met de Verenigde Staten ondertekend hebben. Ze beschouwen zich tevens als de oudste bewoners van Amerika en ze beweren dat ze niet over de Beringstraat zijn gekomen, maar over het water. Het grootste deel van hun oorspronkelijke grondgebied werd in de 16e eeuw door de Navajo's bezet. Dit gebeurde vlak voor de komst van de Spanjaarden en de introductie van het Christendom. Tot nu toe is een deel van de Hopi de oude prehistorische levenswijze en religie blijven volgen en heeft elke Amerikaans-christelijke inmenging verworpen. Ze gebruiken geen elektriciteit en waterleiding. Hun mondelinge overleveringen zijn buitengewoon boeiend en bevatten mogelijk een belangrijke les voor onze industriële samenleving.

 

Pahána-symbool. De grote cirkel staat voor de aarde en de volkomenheid van alle dingen en de levenscyclus van al het geschapene. Het kruis staat voor de vier windrichtingen en de vier kleine cirkels staan voor de vier mensenrassen die de aarde bewonen, elk in hun eigen gebied. En wanneer ze de wetten van de Natuur, in Hopizienswijze 'de Schepper', volgen, houden ze samen de aarde in balans.

Book of the Hopi. In het boek van Frank Waters wordt door 30 oudsten van de 'prehistorische' stam van de Hopi uit Arizona voor het eerst inzicht verstrekt over hun manier van leven. Ze vertellen over hun clans, mythen, legenden en religie, maar ook over de eerste ontmoeting met de Spanjaarden in de 16e eeuw. Sinds die gebeurtenis zijn ze niet meer met rust gelaten, maar toch is een deel er in geslaagd de oude levenswijze en religie te blijven volgen en de daarbij behorende rituelen en ceremonies ten uitvoer te brengen, die allemaal tot doel hebben om de harmonie in het heelal in stand te houden.

Titus Popewa Romayumtewa. In 1980 werd in Rotterdam het tweede Russeltribunaal gehouden. Het herkenningsteken ervan was het Pahanasymbool. Het tribunaal stond in het teken van de bedreigde inheemse volkeren en hun culturen en gedachtegoed van de beide Amerika's. De Hopi-priester Tîtus Popewa Romayumtewa was als afgevaardigde van zijn volk aanwezig en hij kreeg de opdracht om het tribunaal ceremonieel te openen. Daarna sprak hij over de verstoorde balans van de aarde. Hij symboliseerde dat door een holle koker omhoog te houden die de aardas voorstelde. Hij liet deze kantelen en verklaarde dat vele mensen er af zouden vallen. De traditioneel levende volkeren maakten volgens hem, wegens hun respect voor de planeet, nog de beste kansen om overeind te blijven. De Hopi worden door alle Amerikaanse indianenvolkeren beschouwd als de spirituele leiders van hun continent. De Hopi beschouwen zichzelf als de bewaarders van het land.

Houtsnede 'Titus Popewa Romayumtewa' (1980 50x60cm) uit de serie 'aboriginals' Klaas Geertsma. Deze prent is ontstaan n.a.v. een foto bij een krantenartikel over de opening van het Russeltribunaal in Rotterdam. De houtsnede werd op bijeenkomsten van de WIG, Werkgroep Indianen Groningen, verkocht. De opbrengst ging naar de steunbeweging voor natuur volkeren.
De baan met punten in de prent is het symbool van de ponsband waarmee in die tijd computers gegevens vastlegden. De uitvinding van de computer als kennisbron en controleur van gegevens is het absolute contrast met de traditioneel levende Hopi.